90 jaar geleden ontdekt door Alexander Fleming
In 1949 werd mijn jongste broer Ernst geboren. Hij bleek meningitis te hebben, hersenvliesontsteking. Hij werd opgenomen in het ziekenhuis en lag in quarantaine. Mijn ouders konden hem alleen zien, gescheiden door een venster. De vraag was of de baby zou genezen.
Het was een moeilijke tijd voor het gezin en onze ouders reisden iedere dag naar het ziekenhuis en kwamen dan totaal ontdaan weer terug. Hoewel ik nog heel jong was kan ik me die periode heel goed herinneren. Mijn ouders waren wanhopig omdat de doktoren toen totaal niet wisten wat ze voor de zieke baby konden doen. Het was een eindeloos lijkende periode van martelende onzekerheid maar wellicht was er redding mogelijk.
Nu gebeurt het vaak dat een nieuwe vondst of een nieuwe techniek en de daarvan afgeleide producten voor het eerst militaire toepassingen krijgen. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan de ultrakorte radiogolf (FM, Frequentie Modulatie) wat een Duitse uitvinding is uit de Tweede Wereldoorlog. Deze toen nieuwe techniek werd gebruikt voor de communicatie tussen legereenheden in het veld. Na de oorlog werd de transistor voor het eerst toegepast bij defensie waarna nieuwe vondsten de communicatie binnen het leger maar ook daarbuiten tussen organisaties en personen zich weer verder ontwikkelden.
Communicatie via radar, telefoon, tv en internet zijn voor ons nu de gewoonste zaak van de wereld. Voor mijn broertje Ernst kwam er ook net op tijd een bijzondere ontwikkeling op gang. Dat gebeurde toen de Schotse medicus en bacterioloog Dr. Alexander Flemming in 1928 in zijn laboratorium ontdekte dat in de buurt van een bepaalde schimmel die totaal toevallig bij een van zijn bacteriekolonies was gekomen geen bacteriën groeiden.
Hij werkte in die jaren ook in militaire ziekenhuizen waarbij hij de wonden van militairen probeerde te helen door ontsmettingsmiddelen maar zag daarbij vaak gebrekkige resultaten wat heel moeilijk is voor een arts. Zodra hij echter de werking van penicilline observeerde steeg zijn hoop op een middel wat wel een helende werking op wonden zou kunnen hebben.
Dr. Fleming maakte een filtraat van de schimmel en constateerde dat dit vele soorten bacteriën kon doden, terwijl de proefdieren er geen merkbaar nadelige gevolgen van ondervonden. In een wetenschappelijke publicatie in 1929 liet hij weten dat de stof penicilline als algemeen geneesmiddel kon werken. Deze ontdekking van de stof penicilline maakte na een verdere ontwikkeling en verfijning een snelle opmars en heeft veel mensen geholpen.
Penicilline was dan wel in 1928 door Dr. Flemming bij toevel ontdekt maar de toepassing zelf moest nog op zich laten wachten. Als eersten kregen de Britse en Amerikaanse soldaten met de werking ervan te maken bij de landing op Omaha Beach in Normandië in 1944.
Toen hadden de soldaten penicilline bij zich ter bestrijding van ontstekingen van hun verwondingen. Maar het geneesmiddel was nog niet algemeen beschikbaar. Het verhaal gaat dat het ziekenhuis waar mijn broertje in lag de penicilline kon bemachtigen wat toen als een unicum werd beschouwd. En Ernst werd genezen.
Alexander Fleming: de bacterioloog die de penicilline ontdekte en ontwikkelde samen met andere wetenschappers ontving in 1945 de Nobelprijs Het is dit jaar 90 jaar geleden dat hij het wondergeneesmiddel ontdekte dat millioenen levens zou redden waaronder dat van mijn broer Ernst.
AUTEUR: ARTHUR VAN BENTEM