Minister Bruins:Online openbaarmaking oorlogsarchief uitstellen
Minister Eppo Bruins (OCW) heeft aangekondigd dat het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) niet zoals gepland op 2 januari 2025 online toegankelijk wordt. Dit besluit volgt op een waarschuwingsbrief van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die wijst op mogelijke privacyrisico’s.
Het CABR, het grootste en meest geraadpleegde archief over de Tweede Wereldoorlog in Nederland, bevat dossiers van personen die na de oorlog verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter. Minister Bruins betreurt het uitstel: “Dit archief is van groot maatschappelijk belang. Het biedt nabestaanden inzicht in het lot van hun familie en helpt de herinnering aan de Holocaust levend te houden. Openheid is essentieel voor wetenschap, educatie en de strijd tegen antisemitisme.”
Een persoonlijk perspectief ... Het belang van toegang tot oorlogsarchieven is voor mij persoonlijk voelbaar. Mijn vader, advocaat tijdens de Tweede Wereldoorlog, hielp rijke Joodse families het land uit, maar werd uiteindelijk gearresteerd door de Nederlandse justitie en later door de Duitse bezetters naar een concentratiekamp gestuurd. Na de oorlog bleef hij controversieel; hij werd soms veroordeeld om zijn keuzes, maar had ook bewonderaars. Zijn kleinkinderen hebben onlangs geprobeerd meer over zijn verleden te achterhalen via het Oorlogsmuseum, waar zij enige documentatie ontvingen en na een wekenlange wachttijd hun eindelijk een oude kampfoto van mijn vader werd toegestuurd. Deze zoektocht liet zien hoe archieven niet alleen informatie, maar ook tot emotie en verbinding kunnen leiden.
Privacy versus toegankelijkheid
Momenteel is het CABR beperkt toegankelijk via het Nationaal Archief. Nabestaanden en wetenschappers kunnen, onder strikte voorwaarden, dossiers inzien. Het plan om het archief volledig te digitaliseren en online beschikbaar te maken, stuit echter op bezwaren. De AP benadrukt dat volledige online openbaarheid kan leiden tot privacy-inbreuken, vooral omdat in de dossiers persoonsgegevens voorkomen van nog levende betrokkenen.
De minister overweegt daarom een wetswijziging, zodat archieven een belangenafweging kunnen maken tussen openbaarheid en privacy. Tot die tijd blijven alleen de huidige, beperkte toegangsregels van kracht.
Het digitaliseringsproject
Het Nationaal Archief werkt samen met instellingen zoals het Huygens Instituut en het NIOD aan het project *Oorlog voor de Rechter*. Dit project, dat begon in 2022, heeft als doel het CABR volledig te digitaliseren en doorzoekbaar te maken. Het was de bedoeling dat vanaf 2025 al 25% van de dossiers online beschikbaar zou zijn via de site oorlogvoorderechter.nl maar dit is voorlopig uitgesteld.
Om privacy te waarborgen, zouden alleen dossiers van overleden verdachten online worden geplaatst. Informatie over derden of slachtoffers blijft moeilijker toegankelijk en kan op verzoek offline worden gehaald. Bovendien wordt het archief niet vindbaar via zoekmachines, en worden inhoudelijke context en uitleg toegevoegd aan de online dossiers
Open archieven voor de toekomst
Het debat over de balans tussen privacy en toegankelijkheid raakt meer dan alleen het CABR. Het heeft implicaties voor de hele archiefsector, waar persoonsgegevens bijna altijd een rol spelen.
Bruins benadrukt dat het van cruciaal belang is om een wettelijke basis te creëren die recht doet aan zowel het recht op privacy als het belang van openbaarheid.
Mijn familiegeschiedenis illustreert hoe belangrijk deze archieven zijn. Voor nabestaanden van zowel slachtoffers als betrokkenen bieden ze niet alleen inzicht, maar ook de mogelijkheid om het verleden beter te begrijpen. De minister hoopt dat met een aangepaste Archiefwet dit soort waardevolle informatie snel breder beschikbaar wordt.
DE FOTO IN HETCONCENTRATIEKAMP GEMAAKT VAN MIJN VADER KWAM TOCH TE VOORSCHIJN UIT HET ARCHIEF ...