Franse extreemrechtse politicus Jean-Marie Le Pen overleden
WORTHY NEWS/DE COUTUREKRANT - 7 januari 2025 - PARIS — De oprichter van de Franse extreemrechtse partij Rassemblement National, Jean-Marie Le Pen, die veroordeeld was voor Holocaustontkenning en een voorliefde had voor racistische en antisemitische opmerkingen, is overleden, bevestigde zijn familie. Hij was 96.
Onder zijn leiding werd de Rassemblement National buiten de Franse politiek gehouden totdat zijn dochter, Marine Le Pen, probeerde het publieke imago van de partij te herstellen door afstand te nemen van de retoriek van haar vader.
Jean-Marie Le Pen, een voormalig parachutist, leidde de partij van 1972 tot 2011, toen die nog Front National heette. Hij verbleef enkele weken in een verzorgingshuis en stierf dinsdagmiddag 'omringd door zijn geliefden', aldus zijn familie in een verklaring. Le Pen zal herinnerd worden omdat hij vijf keer tevergeefs meedeed aan de presidentsverkiezingen.
In 2002 schokte hij de politieke elite door als tweede te eindigen achter Jacques Chirac in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Hij bereikte een tweede ronde, maar kreeg minder dan een vijfde van de stemmen toen de Franse mainstream zich verenigde achter Chirac. Gedurende zijn turbulente politieke carrière uitte Le Pen racistische en antisemitische retoriek die hem in juridische problemen bracht in Frankrijk, waar het ontkennen van de Holocaust illegaal is.
In 1987 werd hij veroordeeld voor het ontkennen van de Holocaust nadat hij had gezegd — en weigerde dat te ontkennen — dat de gaskamers van de nazi's "slechts een detail" in de geschiedenis waren. Het was zijn eerste veroordeling, maar niet zijn laatste. In 2017 werd hij beschuldigd van het aanzetten tot haat door te zeggen over een Joodse zanger die kritiek had op de partij Front National: "Volgende keer stoppen we hem in de oven."
Zijn dochter, Marine Le Pen, werd in 2011 verkozen tot leider van de partij, als directe opvolger van haar vader. Ze probeerde het imago van de partij te matigen, hernoemde de partij tot Rassemblement National en veroordeelde het antisemitisme van haar vader. Jean-Marie Le Pen werd in 2015 uit de partij gezet die hij had opgericht na de opmerkingen over de oven, wat leidde tot een kloof tussen de aanhangers van zijn extremistische retoriek en degenen die een gematigder aanpak prefereerden.
Hoewel hij de partij verliet, verliet hij het nationale toneel niet. Hij bleef boetes betalen voor zijn opmerkingen en veroorzaakte nieuwe controverses.
In 2018 prees hij de collaborerende regering van Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog in zijn memoires. De Vichy-regering werkte samen met de nazi's om Joden op te pakken en ze naar Frankrijk te sturen om te worden vermoord - het lot van meer dan 75.000 Joden die aan het begin van de oorlog in Frankrijk woonden.
Onder Marine Le Pen, die ook controverse aanwakkerde door te zeggen dat het Franse volk niet de schuld mag krijgen van hun rol in de Holocaust, is de invloed van de partij blijven toenemen. Vorig jaar, kreeg de partij meegevoerd door een golf van anti-immigranten sentimenten in heel Europa, een derde van de stemmen in de eerste ronde van de nationale verkiezingen.
De jongere Le Pen richt zich op het verzet tegen immigratie en de Europese Unie en is zelf aangeklaagd voor haatzaaiende uitlatingen tegen moslims.
Jean-Marie Le Pen werd geboren in de haven van La Trinite-sur-Mer in de regio West-Bretagne op 20 juni 1928 en was de zoon van een naaister en een visser. De vissersboot van zijn vader liep tijdens de Tweede Wereldoorlog op een mijn, waarbij hij omkwam - een verlies dat de jonge Le Pen hard raakte.
Le Pen, die graag actie wilde zien, meldde zich vrijwillig aan voor dienst in twee oorlogen in Franse koloniën: de Eerste Indochinese Oorlog (1946-1954) in Vietnam en de Algerijnse Burgeroorlog (1954-1962).
Kort na zijn terugkeer uit Algerije ging hij de politiek in en werd op 27-jarige leeftijd de jongste parlementariër van Frankrijk toen hij in 1956 in het parlement werd gekozen.
Maar hij kon de verleiding van het slagveld niet weerstaan, zeggen Le Pen-watchers. Later dat jaar
nam hij deel aan de Frans-Britse militaire expeditie om het Suezkanaal in te nemen en een paar jaar later sloot hij zich aan bij de strijdkrachten om Algerije Frans te houden.
Net als in Vietnam was hij woedend toen hij zag dat Frankrijk zijn koloniale bezittingen verloor en beschuldigde hij de held uit de Tweede Wereldoorlog Charles de Gaulle ervan "Frankrijk klein te maken" door Algerije de onafhankelijkheid te verlenen.
Als perfecte spreker en goed getrainde advocaat wist hij in te spelen op de woede van rechtse mensen die nostalgisch verlangden naar het rijk van vroeger maar nu waren Franse kolonisten daar gedwongen het Noord-Afrikaanse land te ontvluchten. Het ooglapje dat hij jarenlang droeg, versterkte zijn vechtlust. Jaren later onthulde Le Pen dat hij zijn oog verloor toen hij een tentharing in een gat sloeg, en niet, zoals algemeen werd gedacht, tijdens een vechtpartij.
In 1972 richtte hij mede het Front National op, dat werd aangekondigd als een "nationale, sociale en populaire" partij. Twee jaar later deed hij zijn eerste gooi naar het presidentschap. De beginjaren waren tumultueus, met zijn onbeschaamde racisme en antisemitisme dat een gevoelige snaar raakte in een land dat nog steeds werd geplaagd door het collaborerende Vichy-regime tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In 1976 scheurde een bom door het appartementengebouw in Parijs waar Le Pen woonde met zijn vrouw Pierrette en drie dochters, waarbij zes mensen lichtgewond raakten, maar de Le Pens gespaard bleven. Acht jaar later verliet Pierrette haar huwelijk, om kort daarna weer op te duiken en bijna naakt te poseren voor Playboy in een Frans dienstmeisjespakje – haar scherpe antwoord op het advies van haar man om een baan als schoonmaakster te zoeken.
De eerste grote electorale doorbraak van zijn partij kwam halverwege de jaren 80, toen de partij 35 zetels in het parlement won. Maar het geluk wisselde sterk in de daaropvolgende twee decennia, deels vanwege veranderingen in het kiesstelsel die grote partijen bevoordeelden.
De boodschap van Le Pen bleef echter onveranderd, over immigratie, de politieke elite en de Europese Unie die allemaal werden bekritiseerd – ook al was hij meer dan 30 jaar lid van het Europees Parlement. In 2007 beweerde Le Pen dat Nicolas Sarkozy, de zoon van een Hongaarse immigrant die later het presidentschap zou verkrijgen, niet Frans genoeg was om het ambt te bekleden. Hij waarschuwde herhaaldelijk dat Afrikaanse immigratie het land zou "onderdompelen" en beweerde dat de nazi-bezetting van de noordelijke helft van Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog "niet bijzonder onmenselijk" was.
Maar het waren opmerkingen over de Holocaust - die hij herhaaldelijk een "detail" van de geschiedenis noemde - die de grootste schok veroorzaakten. Die opmerking leverde de politicus de bijnaam "Republikeinse Duivel" op tijdens één in van een reeks veroordelingen voor antisemitisme en racisme. Het dreef ook een wig tussen hem en zijn dochter, Marine, die aan een missie begon om het imago van de partij op te schonen nadat ze in 2011 het leiderschap van de partij had overgenomen.
Ze noemde het proces "de-diabolisering" - "de-demonisering" - in een duidelijke knipoog naar de erfenis van haar vader. Vier jaar van ongemakkelijke politieke cohabitatie tussen vader en dochter eindigde in een oplaaiend conflict in 2015 toen de jongere Le Pen hem uit de partij gooide vanwege zijn Holocaust-opmerkingen. De ultieme vernedering voor Le Pen senior kwam toen Marine begin 2018 het merk Front National de rug toekeerde. "Ze zou zelfmoord moeten plegen om haar banden met mij te verbreken", had hij tegen de krant Journal du Dimanche gezegd.
Er wachtte hem echter een nog grotere schande. Zijn aanbeden kleindochter, Marion Marechal-Le Pen, een telegenieke voormalige parlementariër die werd getipt als een toekomstige leider van extreemrechts, distantieerde zich ook van het familiemerk. Ze liet Le Pen van haar naam op haar sociale media-accounts vallen en werd gewoon Marion Marechal. "Marion denkt misschien dat het te zwaar is om te dragen", gromde haar grootvader.
Zijn voormalige partij, nu Rassemblement National, heeft sindsdien aanzienlijke vooruitgang geboekt in de Europese en Franse politiek onder Marine. De partij boekte vorig jaar aanzienlijke winst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement en werd de grootste partij bij een daaropvolgende algemene verkiezing in Frankrijk, onderdeel van een bredere trend in verschillende landen van de Europese Unie.
Dinsdag werden er nog geen begrafenisregelingen aangekondigd.