Analyse: EU moet positie herzien in een veranderende wereld
DEN HAAG - 16 januari 2025 – In een wereld waarin de machtsverhoudingen snel verschuiven, staat de Europese Unie (EU) voor een cruciale keuze: stilzitten of strategisch handelen. Volgens de nieuwste trendanalyse van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS), “Chaos, Orde en Machtspolitiek,” moet de EU zich aanpassen om haar rol en invloed te behouden.
Wat staat er op het spel? Het rapport, overhandigd aan minister van Defensie Ruben Brekelmans, schetst een wereld waarin de concurrentie tussen grootmachten als China, de VS en Rusland intensiever wordt. Rusland kampt met economische problemen door de oorlog, terwijl China ondanks zware economische tegenwind technologisch vooruitloopt. Intussen lijkt de EU klem te zitten tussen deze blokken, mede door hoge energieprijzen en afnemende concurrentiekracht.
Een verdeelde wereld waaruit van alle kanten onzekerheid op ons afkomt. De HCSS analyse benadrukt dat wereldwijde economische verwevenheid ontkoppeling tussen landen onmogelijk maakt, ondanks de spanningen. Die koppeling moet er blijven. Maar hoe? Autocratische regimes winnen terrein, en de liberale wereldorde brokkelt verder af.
Als de EU wil overleven in deze “transactionele wereldorde,” moet zij inzetten op strategische autonomie, hechtere samenwerking met het mondiale zuiden en een duidelijke visie op haar toekomst.
Daarvoor is actie nodig. Volgens HCSS verzwakt de EU als zij vasthoudt aan oude idealen en geen nieuwe partnerschappen sluit, gericht op gedeelde belangen in plaats van gedeelde waarden. Dat klinkt hard want vanuit ethisch perspectief zijn waarden vanuit een jarenlange beschaving en rechtscultuur voornamelijk richting gevend.
Maar we zien voorbeelden te over waarbij 'ont-menselijking' door verschllende doelen gebaseerd op andere 'idealen' of 'geloven' zorgen dat belangen de voorrang krijgen op waarden. Met allerlei verhalen wordt op een doeltreffende manier de ware koers bedekt en stellen gelovigen in deze mooie voordrachten op eenbepaald moment vast dat het alleen maar ging om : Jouw dood is mijn brood.
Met alle verschrikkelijke verwoestende gevolgen daarvan. En daarbij worden glashard talloze mensen vreselijke dingen aangedaan of de dood ingestuurd.
Maar hoe moeten we daarin in deze tijd onze weg vinden? Dat is het soort nieuws wat niemand zou mooeten mijden. Zonder angstig wegduiken of overdreven wapengekletter maar 'cool' zoals in die koffiereclame waarbij de klant bedankt voor flauwekul. Zij zegt: "Nee hoor, zwarte koffie. Ik ben oké."
“Economische stabiliteit is vaak belangrijker dan democratische waarden,” stellen de onderzoekers vast. Ook moet de EU meer investeren in defensie en innovatie om haar positie te versterken.
Waarom is dit belangrijk voor iedereen?
Hoewel de geopolitieke situatie complex lijkt, raakt dit ook ons dagelijks leven: hoge energieprijzen, verminderde veiligheid en een kwetsbare economie. Je kunt je niet overal in mengen en dat hoeft ook niet. Laten we uitgaan van teamgeest op een veel breder terrein.
De EU moet keuzes maken die niet alleen invloed hebben op Brussel, maar ook op uw en mijn toekomst. Het rapport pleit daarom voor samenwerking, visie en daadkracht, zodat Europa sterker uit deze onrustige tijd kan komen. Dat zijn geen lege woorden omdat hier niet met eindeloze praatsessies kan worden volstaan. Het vraagt doelbewuste inzet op een breed terrein.
Met de Strategische Monitor waarschuwt HCSS dat stilzitten géén optie is. Vanuit een teamverband verenigd met andere internatonale partners kunnen we vauit gecontroleerde weerbaarheid de juiste maatregelen nemen om tegenstellingen te overbruggen.
De vraag is: Wordt het voor de EU chaos, orde of machtspolitiek? Waarmee 'zijn wij oké'? Hoe kunnen wij samen werken als EU? Want de toekomst ligt in haar eigen handen.