Nederlandse nucleaire klokkenluider plotseling overleden
AMSTERDAM- De Nederlandse klokkenluider Frits Veerman, die werd gestraft voor het aangeven van een collega voor het verkopen van nucleaire geheimen die werden gebruikt om de atoombom van Pakistan te bouwen, is overleden. Frits Veerman overleed dinsdag onverwacht in zijn huis in Huizen op 76-jarige leeftijd na een turbulent leven, melden Nederlandse media.
Indertijd spande hij een miljoenenzaak aan tegen de Nederlandse overheid, die hij ervan beschuldigde hem decennialang te hebben ondermijnd. Waarop baseerde hij dit? Zijn problemen begonnen in de jaren zeventig toen Frits Veerman als technicus werkte bij de Nederlandse kernverrijkingsfabriek URENCO in de stad Almelo in Oost-Nederland. Hij ontdekte naar verluidt dat zijn collega belangrijke nucleaire geheimen deelde met Pakistan en waarschuwde toen het bedrijf en eveneens de Nederlandse regering.
In plaats van daarom te worden geprezen omdat hij daarmee probeerde een nieuwe kernwapenwedloop in Azië te voorkomen, werd Frits Veerman korte tijd gevangen gezet en verloor hij daarna ook zijn belangrijke job. Zijn collega, nucleair wetenschapper Abdul Qadeer Khan, verliet uiteindelijk Nederland en bouwde in zijn vaderland de Pakistaanse atoombom. Dat vergrootte aanzienlijk de spanningen tussen Pakistan met het nucleair capabele buurland India. Zijn oud-collega Khan verkocht de technologie ook aan andere landen, waaronder Noord-Korea, Iran en Libië.
In zijn geboorteland Pakistan werd oud-collega Khan daarop geprezen als een held. Maar in Nederland was er geen enkele vorm van waardering voor Frits Veerman, die de autoriteiten had gewaarschuwd dat Khan informatie lekte.
Veerman omschreef Khan ooit als "een heel aardige man". "Hij zei: "Ik besefte later toch dat er iets niet klopte bij mijn collega, maar merkte toen ook dat het bedrijf "niets" deed met mijn meldingen..." Nadat oud-collega Khan niet terugkeerde van een vakantie in Pakistan, werden de vermoedens van Frits Veerman over de spionage werkelijkheid. Tot zijn verbazing werd Veerman echter zélf het doelwit.
Hij werd ontslagen en gedwongen om klusjes op te knappen, waarbij agenten van de geheime dienst over zijn schouder meekeken, vertelde Veerman later aan de media.
Frits Veerman werd zelfs twee dagen vastgehouden in de Amsterdamse Bijlmer-gevangenis, waar tal van ambtenaren en politieagenten hem naar verluidt vertelden dat hij zich "te veel met de situatie had bemoeid". Hij werd gewaarschuwd dat hij "zijn mond erover moest houden", herinnerde Veerman zich.
Op een bepaald moment werd hij naar verluidt zelfs ondervraagd door het Federal Bureau of Investigation in de Verenigde Staten. Frits Veerman is altijd blijven geloven dat hij gestraft werd omdat hij het als zijn taak zag staatsgeheimen juist te bewaken. Hij vocht 45 jaar lang voor eerherstel.
Uiteindelijk kwam die er pas vorig jaar, toen een klokkenluidersinstantie concludeerde dat Veermans optreden gerechtvaardigd was en dat "het aannemelijk is" dat de klokkenluider door zijn werkgever was benadeeld. Het Huis voor Klokkenluiders constateerde ook op dat Frits Veerman meerdere keren terecht melding maakte van mogelijke diefstal van staatsgeheimen. Hij meldde dit niet alleen bij URENCO, maar ook bij geheime diensten, benadrukte de groep.
Een onderzoek naar Khan kwam er pas rond 1980 op verzoek van het parlement, maar het haalde het uiteindelijk niet voor de rechter.
Veerman zei vorig jaar dat hij zich altijd zorgen heeft gemaakt over de diefstal van nucleaire geheimen, die volgens hem mogelijk werd gemaakt door de Nederlandse overheid en anderen die met nucleaire technologie werkten.
Het feit dat Nederlandse staatsgeheimen "in verkeerde handen vielen" en een grote impact hadden op de hele wereld stoorde hem het meest. "Het moeten constateren dat Nederland dit op die manier zomaar liet gebeuren was een kwestie die mij niet meer met rust heeft gelaten. De vraag drong zich aan mij op welk land zomaar zoiets kon toelaten. Dat heeft mij met angst en zorg vervuld," zei hij op 75-jarige leeftijd.
Frits Veerman vond dat Nederland het non-proliferatieverdrag heeft geschonden, dat juist in het leven is geroepen om de verspreiding van kernwapens tegen te gaan. "Kijk eens naar de impact van deze schendingen op de internationale samenleving", zei hij onlangs. "In Iran staan zelfs centrifuges voor de verrijking van uranium, van Nederlandse makelij. Gelooft u mij alstublieft."
WIE ZIJN DE GIEREN EN WIE ZIJN HUN PROOI... VRAGEN DRONGEN ZICH OP AAN DE GEKLEINEERDE KLOKKENLUIDER DIE LEVENSLANG VERMALEN WERD TUSSEN INSTANTIES ...
FOTO: HENK ROS