Minister van Digitale Zaken zeer gewenst
Steeds meer bedrijven - en ook de overheid - houden in toenemende mate gegevens bij over burgers. Wat weten we eigenlijk over die dataverzamelende partijen? Wat gebeurt er met al die gegevens van burgers? En hoe kunnen we voorkomen dat data-sturing ontspoort?
Datasturing is een politieke zaak. Data-sturing is niet neutraal, maar toch worden op basis van data over burgers steeds meer beslissingen genomen waarover partijen die sturen geen verantwoording afleggen.
Het risico hiervan is dat datasturing ontspoort, zoals te zien bij de toeslagenaffaire. Er ontwikkelen zich in deze tijd geheel nieuwe patronen die ogenschijnlijk makkelijk op een neutrale manier vanuit data een basis kunnen vormen voor besluiten en gebeurtenissen met een geheel onaantastbare objectieve kwaliteit. Alles ziet er van buitenaf even logisch en verantwoordelijk behartigd uit. Maar die beeldvorming zorgt voor een ongrijpbare verteking van de werkelijkheid. Deze framing van de werkelijkheid is moeilijk terug te brengen naar het echte leven. Er moet hoog nodig digitaal veel veranderd worden. Binnen een nieuw kader zullen kritische en digitaal deskundige mensen een controlerende functie moeten gaan uitoefenen die bewust foute ontwikkelingen kunnen recht trekken.
Een Ministerie van Digitale Zaken zou in de nu achtergestelde gedachtengangen ook praktische hoogst noodzakelijke effectieve veranderingen kunnen aanbrengen. Het gaat om een verbinding tussen de theoretische en de alledaagse werkelijkheid waar ook onze politiek om schreeuwt...
Het is daarom hoog tijd dat de politiek een democratisch proces inricht rondom datasturing, stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur in zijn advies Sturen of gestuurd worden? Zo kunnen burgers profiteren van de kansen van datasturing, maar zijn zij ook beschermd tegen de risico’s. Het gaat dus als wij (redactie) het goed begrijpen om vermindering van framing doordat men in de huidige gang van zaken nu teveel of soms ook alles maar zomaar op zijn beloop laat. Dat maakt dat er heel veel fout gaat. Daarom moet er nu vanuit inzicht en ervaring een overkoepelende aktie komen om onze houding te verbeteren. Dat is natuurlijk niet makkelijk en er zijn veranderingen inverschillende lagen nodig.
Verdergaand dan verhalen en theoretische studies en nuttig geconfereer moeten er snel tools komen die op tijd ontsporingen kunnen signaleren en corrigeren.
Het probleem nu is dat er te weinig zicht is op datasturing door bedrijven en overheden. In zijn advies beschrijft de ROB dat burgers en hun volksvertegenwoordigers op dit moment te weinig zicht hebben op hoe bedrijven en de overheid omgaan met hun persoonlijke gegevens.
Door een gebrek aan kennis bij de overheid en politiek over datasturing komt democratische controle onder druk te staan. Dit is een probleem, omdat grondrechten van burgers worden aangetast en grote (tech)bedrijven onevenredig veel macht krijgen.
Er zijn heus wel opties om hier iets aan te doen. We moeten leren te leven in onze tijd in plaats van als kleine kinderen voortgaan in de stijl van zoals het vroeger altijd ging.
Is de oplossing: publieke verantwoording? Het vormt sowieso een bijdrage.
De ROB wil dat burgers en volksvertegenwoordigers niet langer in het duister tasten over hoe overheid en bedrijven sturen met data. De oplossing is het organiseren van meer democratische controle door middel van openheid, transparantie en publieke verantwoording van overheid én bedrijven. Publieke verantwoording maakt het mogelijk tegenmacht te organiseren en versterkt de legitimiteit van sturen met data.
Concrete maatregelen zullen er zeker aan bijdragen dat we uit de gewoontevorming van de 19de eeuw stappen naar wat er nu speelt en wat we er aan kunnen doen. Er moet een nieuw begeleidend digitaal kader komen in de maatschappij.Wij kunnen niet langer achterover leunen.
Voor een betere organisatie van publieke verantwoording dient het openbaar bestuur in actie te komen. Het dient de kennispositie van bestuurders, volksvertegenwoordigers, ambtenaren en burgers te versterken, publieke waarden te vertalen naar een samenhangend beleid voor data-technologie en huidige verantwoordingsstructuren beter te benutten of deze zo nodig aan te passen of nieuwe structuren te creëren.
Concrete eerste stappen zijn onder meer:
• Zorg voor inhoudelijke expertise over data-technologie op het hoogste politiek-bestuurlijke niveau, verankerd in een verantwoordingsstructuur (zoals een minister voor Digitale Zaken).
• Dwing transparantie af door de positie van onafhankelijke waakhonden te versterken, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens.
• Zorg voor een juridisch kader dat publieke waarden centraal stelt, zodat grote (tech)bedrijven ter verantwoording kunnen worden geroepen.
LATEN WE EINDELIJK EENS WAKKER WORDEN UIT ONZE 19-DE EEUWSE INTERACTIE MET DATA-PROCESSEN DIE RATIONEEL EEN GROTE BIJDRAGE VORMEN AAN ONZE DOSSIERKENNIS ETC. MAAR BIJ DIEPERE EMOTIONELE LEVENSVRAGEN TE KORT SCHIETEN....
FOTO: OLIVERA WIERINGA