Codeboek schepen Holland-Amerika Lijn bleef bewaard
ROTTERDAM - Het Stadsarchief Rotterdam bewaart veel bijzondere documenten. Dit gaat over een codeboek van de Holland-Amerika Lijn uit de oorlogsjaren. Als in 1940 de oorlog uitbreekt bevindt een groot deel van de Nederlandse koopvaardijvloot zich buitengaats.
Deze schepen zullen in de jaren die volgen een flinke bijdrage leveren aan de geallieerde oorlogsinspanning.
Ze verzorgen troepentransporten, vervoeren brandstof, wapentuig en andere goederen die belangrijk zijn voor de strijd. De risico’s zijn elke reis weer groot, want ze kunnen op een mijn lopen of aangevallen worden door een vijandelijk vliegtuig of een U-boot.
Om de vijand niet in de kaart te spelen, is het berichtenverkeer van en naar de schepen gedeeltelijk versleuteld. Belangrijke informatie, zoals de naam van het schip, de bestemming van de reis, de toestand van het vaartuig of bijzonderheden over de opvarenden, moet worden weergegeven in geheimtaal.
In het Stadsarchief Rotterdam bevindt zich het codeboek dat daarvoor aan boord van de schepen van de Holland-Amerika Lijn (HAL) is gebruikt. Voor elk denkbaar onderdeel van een schip, van het anker tot het zwembad, geeft het boek een code in de vorm van een lettercombinatie. Ook voor alle mogelijke gebeurtenissen is een code beschikbaar.
Zo staat TACCX voor de mededeling dat het schip zinkende is en betekent TAVPD dat iemand overboord is geslagen en vermoedelijk verdronken. Het codeboek is onderdeel van het omvangrijke oorlogsarchief van de HAL, die indertijd zetelde in New York en ook een kantoor had in Londen.
‘Het is een belangrijk archief’, zegt Mariëtte van de Ent van het Stadsarchief.
‘Vooral omdat het zoveel gedetailleerde informatie bevat over het reilen en zeilen van een grote scheepvaartonderneming in die periode.’
Daarom is het een tijdje geleden met geld van het rijk geconserveerd en gedigitaliseerd. De gescande archiefstukken komen in de loop van 2017 beschikbaar via de website van het Stadsarchief.