De kunst van het overdrijven ...
De Telegraaf biedt een kijkje in de keuken van twee koppenmakers van de krant. Vormgeving is dwingend, "maar voor een mooie kop valt er wel te onderhandelen en passen vormgevers hun schema aan, ook al is het veel extra werk". Aan het woord zijn Jan Albert Sterkman en Johan Jansen.
“Onze koppen zijn volgens de Engelse tabloidtraditie scherp en kort. Ze moeten het verhaal in een notendop vertellen en prikkelen”, aldus Jan Albert Sterkman. De 57-jarige eindredacteur spart graag met zijn collega’s. “Wij spelen met taal, zoeken altijd naar metaforen, synoniemen, associaties.”
“Dubbelzinnigheden zijn altijd leuk. Als er seksrelletjes zijn, zoals met Patricia Paay en Gordon, kan ik me overdag al op mijn avonddienst verheugen. Gordon is zelf zo plat en ordinair dat wij niet terughoudend hoeven te zijn. En het mag best een beetje smeuïg.”, aldus Johan Jansen “Maar op elke pagina één ludieke kop, geen drie, het is strooigoed. En creativiteit is echt een must. Koppen als ’NS-topman spoor bijster’ vind ik te makkelijk.”
Lange woorden zijn een crime voor de koppenmakers, en dat vergt vindingrijkheid. Sterkman herinnert zich het rekeningrijden: “Onmogelijk, dat besloeg vijf kolommen. Al gauw kwamen wij op tolcordon en kreeg verkeersminister Netelenbos de bijnaam Tineke Tolpoort. Veel nieuwe woorden ontstaan door koppenmakers, wereldwijd. John F. Kennedy werd afgekort tot JFK. Nu noemt iedereen zelfs de naar hem genoemde luchthaven zo.” Het is een vak apart.
Ook de koppen zelf zijn niet in staal gegoten, gaandeweg de avond veranderen ze mee met het nieuws. En de mannen merken wel dat de tenen in het land langer zijn geworden, en dat geldt voor veel onderwerpen. Natuurlijk weerhoudt het de koppenmakers er niet van om er subtiel de draak mee te steken.
Iedereen heeft natuurlijk het recht om een aanbod aan te prijzen en bij hevige concurrentie gaat men logischerwijs wel eens in de overdrijf. Kranten mogen het nieuws ook aanprijzen. Ze moeten dat zelfs wel. Maar het blijft een hele kunst en ook tamelijk knap ALS je daarin de juiste middenweg weet te vinden. Ook: hoe ERG-ERGER-ERGST kan iets zijn?...