Te gemakkelijk denken over wetenschappelijke websites
Wetenschappers strijden al langer voor het vrij toegankelijk maken van publicaties. Dergelijke artikelen worden vaak gepubliceerd door uitgeverijen, zoals het Brits-Nederlandse reed Elsevier, die hier hoge abonnementsgelden voor vragen, terwijl het werk veelal belangeloos wordt gedaan door de wetenschappers. Nu zijn er ook internationaal door Organisaties voor Wetenschappelijk Onderzoek afspraken gemaakt. Toch zijn er meer kanten aan deze beeldvorming....
De onlinepetitie thecostofknowledge.com, waarin wordt verklaard niet langer in de bladen van de uitgever te willen publiceren, is sinds dit weekend al door ruim 1.900 academici getekend. Elsevier geeft zo’n 2000 academische tijdschriften uit, waaronder topbladen als The Lancet en Cell. Wie zijn die academici? Wat zegt dat aantal? Het zijn heus niet allemaal auteurs van wetenschappelijke artikelen.
Elsevier heeft maandag in een verklaring laten weten ‘de keuzevrijheid van auteurs te respecteren’ maar dat de feiten in de petitie ‘niet correct’ zijn. ‘De toegang tot informatie is groter dan ooit, de prijs per artikel lager dan ooit.’ Wie wel eens zelf magazines of kranten heeft uitgegeven heeft ook kunnen constateren dat er daarbij sprake is van veel voor outsiders niet zichtbare kosten.
Voorts bereikt men met artikelen in magazines waarvoor abonnées worden geworven een selectieve doelgroep die daadwerkelijk belangstelling voor de wetenschappelijke publicaties heeft. Dat houdt dus een grote effectiviteit in.
Verder kost bij het maken van bladen het coachen, vertalern en begeleiden van redacteuren en/of drukwerk, de advertentie- en abonnéeadministratie, het zorgen voor een verantwoorde commerciële basis, samenstellen van de onderwerpen, zorgen voor de verzending forse bedragen.
Ook bij een open website met een meer toegankelijk karakter zullen er mensen moeten worden geëngageerd die de bijbehorende handelingen voor het opzetten van een serieus te nemen wetenschapssite een behoorlijk budget vragen. Daar kan men aanvankelijk wel eens te zorgeloze inschatting van maken.
Het ziet er meer naar uit dat het hier gaat om een anderssoortige conflicterende zienswijze. Bladen contra websites maken. Daarbij is het de vraag of de ongetwijfeld makkelijker en minder kostende website dezelfde kwalitatieve aspecten kan behouden voor bezoekers die er op wensen rond te kijken. Wie om dit te lezen hiervoor betalen moet verwacht ook een behoorlijk niveau. Ook hier moeten salarissen worden neergeteld voor het maken van deze zogenaamde open sites.
En ook hieraan zullen commerciële bronnen moeten bijdragen en proberen hun visie in de inhoud door te laten werken. De redactie van zo'n site moet eveneens op grond van signalen uit de vakwereld tot keuzes komen. Als iedereen alles hier kan publiceren raakt in zo'n overmaat belangrijk werk zoek. Daarom is de opstand van de wetenschappers wel terecht vanuit een individueel standpunt van mensen die leven in het digitale tijdperk.
Maar daarmee is niet alles zo simpelweg zwart-wit gezegd en verbeterd. Misschien zouden de bladenmakers zelf op sites kunnen overgaan en hun speciale kennis daarin meenemen.