Verhaal: Het Getijdenboek van Margaretha van Kleef
Dit schijft: Hubert Hendriks
... Onze Gebroeders van Lymborch leerden veel in Nijmegen, maar verdienden uiteindelijk de kost in Frankrijk. Toch gebeurde er in onze streken ook wel wat. Enige kilometers naar het westen toe hield Albrecht van Beieren (1336-1404) met Margaretha van Kleef (1375-1411) hof in Den Haag.
Den Haag had een betrekkelijk klein maar wel bloeiend en welvarend hof en zo werden Albrecht en Margaretha de grondleggers van wat de Hofstijl in de Nederlandse miniatuurkunst heet. Margaretha was de tante van Catharina van Kleef met haar prachtige getijdenboek maar Margaretha had zelf ook een gebedenboek in die heel eigen Hofstijl.
Den Haag was aangewezen op de rijke en artistieke stad Utrecht maar de geleerden discussiëren nog altijd over de vraag waar het centrum van de Hofstijl gesitueerd kan zijn geweest en dan wordt naast Utrecht ook Gelre genoemd.
Het fraaie Gebedenboek van Margaretha van Kleef is rond 1400 waarschijnlijk in Utrecht gemaakt. De afbeeldingen zijn omgeven met architectonische patronen op een rijke bladgouden achtergrond en doen denken aan de vroege gotiek. Zeg maar een beetje ouderwets maar wel degelijk vakmanschap en dat is bijzonder om te zien. Vanaf 1415 begint deze stijl te veranderen in wat wij kennen van Catharina van Kleef en Maria van Gelre. Op de miniatuur waar de opdrachtgever staat kun je aan de kleding het rijke milieu zien waarin ze in Den Haag leefden.
Het evenwichtige gebruik van de combinatie lila, rood en groen is opvallend en kenmerkend. Vernieuwend is het buiten de kaders treden van de figuren in combinatie met expressieve gezichten op de wat ouderwetse achtergrond.
Frits van Oostrom vindt de uitvoering van dit gebedenboek subliem en beschouwt de vernieuwende trekjes in deze stijl als eerste voorbeelden van de Franse stijl die daarna zo spraakmakend wordt benut in de fameuze getijdenboeken van Onze Gebroeders.
Agenda:
25 augustus: Gebroeders van Lymborch Zondag
14 en 15 september: Open Monumentendag
27 oktober: 024geschiedenis