Merkwaardig kabinetsplan: een Burgerforum Klimaat
Het kabinet wil Nederlanders vanaf het voorjaar van 2024 in een Nationaal Burgerforum Klimaat mee laten denken over duurzame consumptie, circulariteit en reizen. In dit ‘Burgerforum klimaat’ gaan zo’n 175 mensen samen advies geven over de vraag hoe we in Nederland kunnen eten, spullen gebruiken en reizen op een manier die beter is voor het klimaat. Dat schrijven minister Jetten voor Klimaat en Energie en minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in reactie op een brief van de Tweede Kamer over het instellen van een Burgerforum.
Een plan dat formidabele consequenties kan hebben. Het zet de deur open naar De Nieuwe Klimaatmoraal. Misschien kunnen er meteen de bijbehorende 10 Schuld- en Boetegeboden bepaald door De Burgerij aan toegevoegd worden. Het kan toch ook heel goed bedoeld zijn. Als het allemaal doorgaat zal het Burgerforum bepaalde beleidspersonages dan advies geven over wat mensen vinden over grote maatschappelijke veranderingen, zoals de klimaatopgave. Daarvoor hadden we al politici en politieke partijen maar die maken niet altijd het soort afspraken die wij graag willen.
Minister Jetten: “De klimaat- en energietransitie verandert ons land en onze manier van leven. Dat raakt iedereen. Straks eten, consumeren en produceren we anders, en reizen we anders. Juist omdat deze veranderingen ingrijpend zijn en mensen raken in hun dagelijks leven en de keuzes die ze maken, is het belangrijk dat ze meer invloed en zeggenschap krijgen. Het kabinet wil luisteren naar wat zij op dat gebied verwachten van de overheid, van bedrijven, en van zichzelf en wat ze kabinet en Kamer adviseren om ons land én onze planeet leefbaar te houden voor toekomstige generaties.” En minister Bruins Slot zegt: “Het is waardevol en nodig om mensen actiever en beter te betrekken bij vraagstukken die het dagelijks leven raken, bijvoorbeeld over klimaat en energie. Zeker mensen die hun stem niet vanzelfsprekend laten horen. Met een burgerforum doen we dat en is de samenleving aan zet.”
Aan het burgerforum kunnen 175 Nederlanders meedoen die gedurende een aantal maanden regelmatig bij elkaar komen. Deelnemers worden door loting geselecteerd om te zorgen dat de samenstelling van het burgerforum een dwarsdoorsnede van de samenleving is. Het burgerforum krijgt een onafhankelijk voorzitter, met een onafhankelijk secretariaat dat hen gaat ondersteunen.
Deelnemers van het burgerforum komen op basis van feitelijke en gebalanceerde informatie op een transparante manier tot hun advies. Het burgerforum krijgt informatie van experts aangeboden en de deelnemers kunnen zelf ook experts vragen om hun kennis te delen. Om ook te zorgen voor een goede verbinding tussen het burgerforum en de rest van de samenleving, kunnen de overige inwoners van Nederland op gezette momenten inbreng leveren aan het burgerforum, bijvoorbeeld via een online dialoog.
Het klinkt gewetensvol en oprecht al is die 'loting' en de 'onafhankelijke voorzitter 'nog wel een dingetje. Veel mensen - hoe onafhankelijk ook komen toch uit een bepaalde structuur ofwel achtergrond - je bént tenslotte toch wat je bént. Het secretariaat gaat ook met potentiële samenwerkingspartners zoals het Nationaal Klimaat Platform, de Wetenschappelijke Klimaatraad en Milieu Centraal in gesprek over hoe zij hierin kunnen samenwerken. Dat klinkt ook oprecht klimaat-solidair.
Om het burgerforum te laten slagen, is het nodig dat vooraf helder is wat de politiek met de adviezen van het burgerforum gaat doen. De deelnemers van het burgerforum steken veel moeite en tijd in hun advies. De adviezen zijn heel waardevol voor het kabinet en de Tweede Kamer, daarom zullen zij het serieus in behandeling nemen.
Het kabinet legt vast dat zij binnen zes maanden een reactie stuurt op het advies en per aanbeveling afzonderlijk motiveert waarom zij deze al dan niet overneemt. Het kabinet bespreekt met het burgerforum een jaar na afloop de voortgang van de uitvoering van de adviezen. Het is dus allemaal heel open-minded. Even gedacht dat hier sprake zou zijn van een soort nieuwe klimaatkerk met de 10 klimaatgeboden. (Gij zult de energie van anderen niet stelen en de inclusiviteit hoog houden.) Of wordt het meer zoiets als de juryrechtspraak in Amerika. Beoordelen en veroordelen door de burgerélite? Dan zou de regering via het burgerforum kunnen bepalen welke boeken we wel of juist niet mogen lezen en van welke films en toneelstukken we moeten wegblijven.
Komen er klimaatregels over hoe lang er van de douche gebruik mag worden gemaakt, moeten reizigers dan een vergunning ervoor aanvragen alvorens weg te mogen gaan, mag je niet meer maar 8 keer per jaar een nieuw kledingstuk aanschaffen en is er controle op je aankoop van een nieuwe auto of bootje voor privégebruik. Mag je wel op die plek wonen en hoe je met je gezondheid omgaat bepaalt of je naar het ziekenhuis mag als dat nodig zou zijn. Twijfels genoeg.
Het gebrek aan vertrouwen kan evenzeer aan mij liggen want zulke plannen zijn ongetwijfeld gericht op meer onderlinge verbondenheid en bijblijven tijdens nieuwe verwarrende maatschappelijke ontwikkelingen.
Iedereen weet dat de komende jaren staan in het teken van doorgroei en nieuwe kansen maar ook van de daarbij behorende lastige blokkades. Maar linksom of rechtsom: soms moet er iets gebeuren. Ook komen mensen onverwacht met goede oplossingen die we al graag veel eerder hadden willen horen. En op die manier bekeken kan het Burgerforum ook zorgen voor een scale-up waardoor heel wat zorgen het raam uitvliegen.