Phia Baruch: Vergeten actrice vertelt
Iedereen kent wel van die mensen die je van alles willen uitleggen waar jij op dat moment, en misschien wel altijd, totaal geen zin in hebt. Neem de 'actrice' die niet direct uit het vak komt, maar wel met een groep mensen soms op de planken stond. Ze voerden een toneelstuk 'in hoofdlijnen' uit, net als ons nieuwe kabinet. Het ging altijd over moeilijke vraagstukken zoals oorlogen, waarbij sociaal onrecht met kracht werd neergezet voor een toegewijd publiek dat het al bij voorbaat met de groep eens was.
Hoe dat dan ging? Ze gaan bijvoorbeeld met een groep mensen op weg naar een oorlogsgebied en vernemen ter plaatse de nare verhalen. Vermoedelijk is het oorlogsgeweld daar al afgelopen als zij er zijn, maar zij komen wel de nodige nare situaties tegen en schrijven die in hoofdlijnen op. Dat wordt het toneelstuk. De grote lijn van het verhaal is duidelijk. Daarna keren zij terug naar ons land, en worden de rollen verdeeld zonder een echt script. Thuisgekomen staan zij op de planken, en iedereen is wel gebonden aan een bepaalde tijd maar speelt de vooraf gekozen rol naar eigen goeddunken.
Ik had de actrice al jaren niet gezien, maar zij moest en zou mij uitleggen wat zij tegenwoordig doormaakt en voelt. Zij was nu, vele jaren later, namelijk een vergeten vrouw. Dat maakte haar heel erg boos. En zij heeft de nodige ziektes die haar vreselijk veel narigheid bezorgen. In de loop van de tijd kwamen in de gesprekken allemaal erge kwalen voorbij, evenals hulpmiddelen daartegen, plus doktoren die het volgens haar veel minder goed begrepen dan zij.
In de loop van de jaren heb ik haar meegemaakt toen zij al acterend een rijke partner tegen het lijf liep en met hem een groot huis in een landelijke omgeving in het verre buitenland betrok. Ze had een huis op een bergtop in een prachtige omgeving dat zij moest verlaten en verkopen toen hij het leven verliet. Het gezanik over de verhuizing van haar vleugel naar het dal staat mij ook nu nog duidelijk voor de geest. Maar aan de andere kant was het ook allemaal erg moeilijk voor haar.
Nu belde zij om te vertellen dat zij zo alleen was. "Jij begrijpt er niets van, maar ik zit hier thuis en denk na over mijn testament. Jij weet niet wat het betekent om alleen te zijn. De muren komen op me af... Ik heb een groot huis en twee tv-toestellen die mij menselijke stemmen laten horen," zegt ze met een harde, boze stem.
Je hoeft niet alleen te zijn... Er zijn ook voor jou overal aardige mensen die graag met je willen praten. Je hoeft ze alleen maar te vragen om te komen...
"Jij snapt het niet. Ik kan geen mensen om mij heen velen. Ze bedriegen je of verraden je. Ik ben nu al mijn dozen met kunst aan het uitzoeken, want ik wil dat die kunst die ik indertijd heb aangekocht goed terechtkomt als ik mijn graf inga."
Mensen zijn belangrijker dan kunst. Je kunt toch iemand bellen?
"Ik heb geen zin om steeds te herhalen dat ik alleen ben en alle mensen die ik heb gekend zijn weg. Je hoort niets van ze of ze zijn dood... Ik ben alleen... Ik heb het poeder al laten bezorgen om mijn leven te beëindigen als ik dat wil."
Ik weiger daar met haar over te spreken. Ik snap dat er situaties zijn waarin mensen daar een beroep op doen, maar ik zie het leven anders. Voor mij is het leven een kostbaar geschenk.
Gelukkig wordt er op dat moment dringend aangebeld en ik moet opendoen. Dat betekent dus ophangen. "Dat had ik wel gedacht," hoor ik haar opzettelijk nog net voor het ophangen zogenaamd toevallig zeggen. Zij wil dat ik mij schuldig voel over haar ellende. In zo'n gesprek voelen veel mensen zich tekortschieten.
Het voelt inderdaad als een donker blok. Ik loop naar de deur en denk: "Zij is alleen, ja. Net als 250 miljoen andere mensen in de wereld. Maar zij kan wel mensen om hulp vragen, maar ze is te trots daarvoor. En tegelijk schaamt ze zich ook daarvoor. Wat jammer... Het is helemaal niet erg om om hulp te vragen..."
Er komt een bezorger met een pakje voor de buren dat hij bij mij wil neerzetten. Terwijl hij een briefje daarvoor schrijft voor de buren en dat in de bus stopt, kijk ik omhoog. De voordeur van het portiek van mijn huis is omkranst met een boog van prachtig bloeiende rozen. Hier en daar hangen de dauwdruppels er nog aan.
Wat is er mooier vandaag en nu? Een boog van rozen... Ik denk aan de uitspraak van een goede vriend van mij toen ik hem erover belde: "Iedereen maakt uiteindelijk toch zijn bed op zoals hij of zij het zelf wil..."
Dat kunnen wij wel makkelijk zeggen... Maar zij heeft honderdduizend ziektes...
"Ze heeft vast veel last van rugpijn na jaren op de planken te hebben gestaan," reageert hij cynisch, maar dan barsten we beiden in lachen uit. Het geeft een bevrijdend gevoel om alles weg te wuiven wat mij net werd toegeworpen. Ik maak meteen een foto van de rozen.
Vroeger had je een tv-presentator die altijd bij het afscheid na een uitzending zei: "De Rozen." Ik besluit dat als de laatste scène van haar optreden te beschouwen.